- Γκάμα, Βάσκο ντα-
- (Vasco da Gama, Σίνες, Μπάιχο Αλεντέζο 1469; – Κοτσίν, Ινδία 1524). Πορτογάλος θαλασσοπόρος. Καταγόταν από οικογένεια ευγενών, αλλά από νεαρή ηλικία ακολούθησε σταδιοδρομία ναυτικού. Πήρε μέρος σε μερικές πορτογαλικές εξερευνητικές αποστολές κατά μήκος των δυτικών ακτών της Αφρικής, στις οποίες έδωσε τέτοια δείγματα των ικανοτήτων του, ώστε του ανατέθηκε η διοίκηση μιας εξερευνητικής αποστολής στις Ινδίες. Στις 25 Μαρτίου 1497, ο Γ. με τρία επιβατηγά πλοία και ένα φορτηγό γεμάτο προμήθειες απέπλευσε από την Μπελέν, κοντά στη Λισαβόνα. Το πλήρωμα αποτελούσαν 160 άντρες. Στην αποστολή πήρε μέρος και ο Πάολο, μεγαλύτερος αδελφός του Γ., που είχε αναλάβει το πλοίο Σαν Ραφαέλ. Ο Γ. κυβερνούσε το Σαν Γκαμπριέλ, τη μεγαλύτερη μονάδα, χωρητικότητας 120 τόνων. Η αποστολή, που τη χρηματοδοτούσε η οικογένεια Φλωρεντινών εμπόρων Σερνίτζι, πέρασε στις 22 Νοεμβρίου το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, νοτιότατο άκρο της αφρικανικής ηπείρου και την ημέρα των Χριστουγέννων αποβιβάστηκαν στη νοτιοανατολική ακτή της Αφρικής, που πήρε το όνομα Νατάλ (Χριστούγεννα) ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο. Ενώ συνεχιζόταν η εξερεύνηση, ο Γ. αντιμετώπισε την εχθρότητα των Αράβων της ακτής της Μοζαμβίκης και της Κένυας, που έβλεπαν με φόβο την ευρωπαϊκή διείσδυση σε ζώνες τις οποίες θεωρούσαν της απόλυτης εμπορικής δικαιοδοσίας τους. Παρ’ όλα αυτά συνέχισε το ταξίδι του και περνώντας τον Ινδικό ωκεανό έφτασε κοντά στο λιμάνι της Καλικούτ, στις ακτές Μαλαμπάρ. Στις 18 Μαΐου 1498, ο στόλος του άρχισε το ταξίδι της επιστροφής. Σταθμεύοντας στη Μογκαντίσιο της Σομαλίας και ύστερα στη Μαλίντι των ακτών της Κένυας, στις 20 Μαΐου 1499, ο Γ. πραγματοποίησε εκ νέου –αυτή τη φορά αντίθετα– τον περίπλου του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας, προχωρώντας κατά μήκος των ακτών της δυτικής Αφρικής και έφτασε στο αρχιπέλαγος των Αζορών. Εκεί πέθανε ο αδερφός του, ενώ ο ίδιος τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους επέστρεψε στη Λισαβόνα, όπου έγινε δεκτός με λαμπρή υποδοχή και ονομάστηκε μέγας ναύαρχος του βασιλιά της Πορτογαλίας. Το 1502, ο Γ. ανέλαβε την ηγεσία άλλης εξερευνητικής αποστολής στις Ινδίες, την οποία επιχείρησε από τον ίδιο δρόμο που είχε ακολουθήσει στο προηγούμενο ταξίδι. Για τη νέα αυτή υπηρεσία τού απονεμήθηκε ο τίτλος του κόμη. Το 1524, όταν οι Πορτογάλοι των Ινδιών βρέθηκαν σε δύσκολη θέση, ο Ιωάννης Γ’ της Πορτογαλίας κατέφυγε πάλι σε αυτόν και του ανέθεσε τη διοίκηση μιας ναυτικής αποστολής για τις Ινδίες. Ο Γ. πέθανε λίγο μετά την άφιξή του στην Κοτσίν, στην ακτή της Μαλαμπάρ.
Ο Γ., μολονότι δεν κατέθεσε γραπτά καμία αφήγηση των ταξιδιών του, μπορεί να θεωρηθεί ο άνθρωπος που έθεσε τις βάσεις της αποικιακής επέκτασης της Πορτογαλίας, χάρη στα ταξίδια του αυτά. Πράγματι, τα επανειλημμένα ταξίδια του στις Ινδίες αφαίρεσαν από τη Βενετία το μονοπώλιο του εμπορίου των ειδών που προέρχονταν από την Ασία και το μεταβίβασαν σε μεγάλο βαθμό στην Πορτογαλία.
Αναμνηστικό άγαλμα του Πορτογάλου θαλασσοπόρου Βάσκο ντα Γκάμα στην Ivχαμπάνε της Μοζαμβίκης.
Προσωπογραφία του Βάσκο ντα Γκάμα, σε χειρόγραφο του 17ου αι. Με τα ταξίδια του ο Πορτογάλος θαλασσοπόρος έθεσε τις βάσεις της αποικιακής ανάπτυξης της χώρας του.
Ο τάφος του Βάσκο ντα Γκάμα στον ναό της Παναγίας του Μπελέν, στη Λισαβόνα.
Dictionary of Greek. 2013.